AGROPYRON REPENS — PERZ WŁAŚCIWY
Ang.: Couchgrass
Franc.: Petit chiendent
Niem.: Gemeine Quecke
Ros.: Piriej połzuczij
Występowanie:
Na półkuli północnej jako uporczywy chwast polny.

Surowiec:
Kłącze perzu — Rhizoma Agropyri (syn. Rhiz. Graminis).

Główne związki:
Inozyt, kwasy organiczne (m.in. kwas glikolowy i glicerowy), sole mineralne (m.in. rozpuszczalna w wodzie krzemionka), związki cukrowe (m.in. marmit, trytycyna), ślady olejku eterycznego (m.in. kapilina i karwon).

Działanie:
Diureticum, depurativum, metabolicum. Kłącza perzu znacznie pobudzają filtrację w nerkach i zwiększają ilość wydalanego moczu (kwas glikolowy, mannit). Ułatwiają usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii, mają więc właściwości tzw. „czyszczące krew" (depurativum); co jest m.in. skutkiem obniżenia poziomu mocznika i chlorków.

Znany od dawna, korzystny wpływ surowca na przemianę materii jest wynikiem obecności kwasów glikolowego i glicerowego, które wzmagają procesy utleniania w tkankach, oraz obecności inozytu i rozpuszczalnej w wodzie krzemionki. Inozyt należy do grupy witamin B i, chociaż ilość jego w perzu jest nieznaczna, uzupełnia on niedobór tego związku w naszym organizmie i przeciwdziała stłuszczeniu wątroby, ponieważ obniża poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi. Krzemionka rozpuszczalna ma korzystny wpływ na skórę, błony śluzowe, tkankę łączną, narządy wewnętrzne, naczynia krwionośne. Nadaje ona odpowiednią elastyczność ścianom włośniczek, zapobiega nadmiernej ich przepuszczalności i zwiększa odporność błon śluzowych oraz naskórka. Właściwości farmakologiczne krzemionki omówiono w: Equisetum arvense.

Ze względu na ogólnoustrojowe działanie inozytu i krzemionki, wyciągi z perzu regulują niektóre czynności metaboliczne naszego organizmu oraz czynność przewodu pokarmowego.

Zastosowanie:
W nieżycie nerek, skąpym wydalaniu moczu i elektrolitów, obrzękach, zapobiegawczo przeciw kamicy moczowej, następnie w niewydolności wątroby i zmniejszonym wydalaniu żółci, przy podwyższonym poziomie cholesterolu i tłuszczów we krwi, skłonności do kamicy żółciowej i zaparć. Jako adiuvans w tych schorzeniach, w których wskazane jest zwiększone wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii, np. w chorobie gośćcowej, skazie moczanowej, niektórych chorobach skórnych (np. trądzik pospolity). Również dla osób po zatruciach pokarmowych oraz po przebytych zakażeniach, leczonych antybiotykami i chemioterapeutykami.

W medycynie ludowej perz jest uważany za środek przeciwcukrzycowy. Surowiec wchodzi w skład granulatu Normogran i mieszanek ziołowych Normosan i Digestosan, natomiast wyciąg jest składnikiem pasty Fitolizyna.

Postacie leku:
Dec. Rad. Agropyri — 1-1½ łyżki kłączy na 2 szklanki gorącej wody (gotować łagodnie 5-10 min, przecedzić do termosu), pić ½-⅔ szklanki 2-3 razy dziennie, godzinę po posiłkach jako diureticum i depurativum. Kłącza perzu rzadko stosuje się per se, zwykle jako składnik mieszanek ziołowych: moczopędnej (np. wraz z Herb. Solidaginis, Fruct. Petroselini, Herb. Equiseti, Fol. Betulae, Herb. Violae tricol., Fruct. Juniperi, Fol. Ribis nigri, Fl. Sambuci); metabolicznej (np. wraz z Herb. Galeopsidis, Herb. Polygoni avicul., Rad. Glycyrrhizae, Fucus, Herb. Millefolii, Rad. Taraxaci, Fol. Urticae, Fruct. Rhamni cathart.) oraz przeciwcukrzycowej (np. wraz z Fol. Juglandis, Fol. Myrtilli, Rad. Bardanae, Fol. Salviae, Peric. Phaseoli, Fol. Urticae).