Czy oglądając film historyczny z okresu XIX wieku, podczas scen batalistycznych zastanawiałeś się co oni robią? Dlaczego oddziały stoją naprzeciwko siebie w szeregach i strzelają na zmianę salwami?  Dlaczego się nie rozejdą? Nie padną na ziemię, żeby choć trochę zminimalizować szansę trafienia? Na pierwszy rzut oka, może faktycznie wyglądać to głupio, natomiast spróbuję wam odpowiedzieć dlaczego głupie nie było.

Witam was na kanale „Mowa o historii”. W naszym pierwszym materiale chcielibyśmy wyjaśnić, dlaczego wojsko w XVIII i XIX wieku stosowało dalej taktykę liniową, znaną już od dawien dawna, pomimo tego że wyposażone było w broń palną.  Polegała ona na ustawianiu żołnierzy w długie, równoległe linie, które maszerowały w kierunku przeciwnika. Żołnierze byli ustawieni w rzędy, aby utrzymać porządek i skoncentrować siły na front. 

Możemy zadać sobie pytanie: skoro broń palna zaczęła być powszechnie stosowana w wojsku, dlaczego taktyka wojskowa potrzebowała tak dużo czasu aby przejść z liniowej i statycznej formy na bardziej manewrową?
Odpowiedz na ten temat jest stosunkowo łatwa i prosta: hamulcem rozwoju taktyki była charakterystyka broni palnej i ograniczenia komunikacyjne na polu walki, z którymi borykało się wojsko w tamtych czasach. W tym filmie postaramy się trochę przybliżyć ten temat:

	Głównym powodem była niedostatecznie zaawansowana broń palna. W okresie napoleońskim artyleria i muszkiety były dominującymi rodzajami broni na polu walki. Muszkiety miały niestety krótki zasięg i niewielką celność, a strzały były bardzo nieskuteczne na daleki dystans. Z tego powodu wojska musiały zbliżyć się do wroga, aby skutecznie używać broni. Bardzo niewiele wystrzelonych kul trafiało w cel, choć przeciwnik znajdował się blisko i był nieruchomy. Dlatego właśnie strzelano salwami. Formacje liniowe umożliwiały skoncentrowanie ognia z wielu muszkietów na wąskim froncie, co zwiększało szanse na trafienie w cel.
Oddziały były zmuszone prowadzić ostrzał na stojąco, przez sposób ładowania muszkietu, który wykorzystywał działanie grawitacji. Aby naładować muszkiet, koniecznie trzeba było to zrobić w pozycji stojącej w wylotem lufy skierowanym ku górze.

	Kolejnym powodem dlaczego wojsko nie mogło stać w rozsypce był bagnet. Muszkiety nie były na tyle celne i szybkostrzelne, aby mogły zatrzymać tak zwaną szarżę na bagnety. Nieliczny, rozproszony oddział nie był w stanie oprzeć się nacierającemu przeciwnikowi. Również duże zagrożenie stanowiła w tym wypadku kawaleria, która tylko czekała na takie okazję aby móc przeprowadzić atak i wbić się w nieuformowane szyki przeciwnika.
	Następnym problemem były ograniczenia komunikacyjne. W tamtym czasie dowodzenie wojskiem na polu bitwy było bardzo ograniczone. Brakowało skutecznych systemów łączności, takich jak telegraf czy radia. Dowódcy musieli polegać na prostych i zrozumiałych formacjach, aby skoordynować ruchy oddziałów na polu bitwy. Formacje liniowe ułatwiały utrzymanie ładu i porządku w czasie walki, co było kluczowe w sytuacji, gdzie na polu bitwy łatwo mógł zapanować chaos, przez co wojsko mogło się rozpierzchnąć. A bitwa zostać przegrana.

Nie możemy również zapomnieć o tym jak działa psychika każdego żołnierza z osobna. Wierzyło się, że formacje liniowe, które były bardziej widoczne i zorganizowane, miały wpływ na morale żołnierzy. Solidne szeregi i porządek w formacjach liniowych mogły przynieść poczucie bezpieczeństwa i dyscypliny, co było szczególnie ważne w trakcie gwałtownych starć.

Formacje liniowe były powszechnie stosowane w poprzednich epokach, takich jak okresy renesansu i baroku. Wojska miały tendencję do kontynuowania tradycji i taktyk, które były dobrze znane i sprawdzone w poprzednich konfliktach. Taka kontynuacja sprawdzonych formacji liniowych była również wynikiem braku istotnych innowacji w taktyce wojskowej na początku XIX wieku.

Warto zaznaczyć, że choć taktyka liniowa była powszechna, to w miarę postępu technologicznego i ewolucji taktyk, taktyka liniowa zaczęła tracić na znaczeniu. Rozwój broni palnej, artylerii, a także nowych formacji taktycznych, takich jak linia umocniona czy strzelcy wyborowi, przyczyniły się do stopniowego opuszczania tradycyjnych formacji liniowych na rzecz bardziej elastycznych i zróżnicowanych strategii.